Les Archives départementales des Côtes-d'Armor sont un service du Conseil départemental ayant pour missions le contrôle des archives publiques, la collecte, le classement et l'inventaire des archives historiques, la conservation des fonds et collections, la communication des documents d'archives et la valorisation du patrimoine et de l'histoire du département et de ses habitants. Elles conservent plus de 21 kilomètres linéaires de documents manuscrits et imprimés, de 1081 à nos jours. Contributeur du portail depuis 2017, les Archives départementales ont mis à disposition près de 10 000 images issues des fonds de presse ancienne, cartes postales, photographies et affiches.
Le site internet des Archives départementales des Côtes-d'Armor permet en outre d'accéder à plus de 5 millions de vues numérisées issues des registres paroissiaux et d'état civil, des listes nominatives de recensement de la population, du cadastre ancien, de plans, des tables et registres du contrôle des actes et des tables de successions et absences, des registres matricules militaires, des délibérations du conseil général, de fonds d'évêchés et de répertoires de notaires.

• Les Archives départementales des Côtes-d'Armor

Gant dielloù kêr Sant Brieg e vez miret 2 gilometrad a linennoù dielloù, adalek 1559 betek an deiz a-hiriv, diwar-benn kêr Sant Brieg an darn vras anezho. E-ouez ar skeudennoù niverelaet a c’heller gwelet en-linenn e kaver :

• kartennoù post kozh
• kartennoù ha tresoù adalek 1758 betek an deiz a-hiriv
• luc’hskeudennoù bet tennet a-raok 1940, lod diouto diwar dastumadennoù prevez diwar-benn kumunioù all estreget Sant Brieg

• Dielloù Kêr Sant Brieg

Eñvorennoù Trans zo raktres Kevredigezh Trans Musicales diwar-benn istor ar gouel, Emgavioù an Trans Musicales e Roazhon. E 2010 e oa bet dalc’het al lec’hienn memoires-de-trans.com a ro da lenn istor programmadur ar gouel abaoe ar penn-kentañ e 1979, da lâret eo ouzhpenn 2000 strollad.

• Mont davet Mémoires de Trans

Glad niverelaet levraoueg Meurgêr Roazhon (Bibliothèque de Rennes Métropole), pe « Tabletennoù Roazhon » zo kinniget enlinenn. Enklaskoù a c’hallit ober, dre ar Porched, e dielloù niverelaet levraoueg Meurgêr Roazhon. En tu all da 4 500 testenn ha skeudenn zo kinniget deoc’h enlinenn, tennet deus dielloù ac’h a deus dornlevrioù ar Grenn Amzer, levrioù an Henamzer ha levrioù kozh all da gazetennoù deus an 19vet kantved.

• Mont davet Les Tablettes Rennaises

Abaoe miz Mae 2010 e c’haller gwelet, enlinenn ha digoust, an holl zielloù niverelaet a zo e dalc’h levraoueg Servij boutin an diellaouiñ e Skol-veur Roazhon 2. Tri dalc’had dre dem a zo : dastumadeg Breizh, dastumadeg ar Broioù keltiek all, dastumadeg Anjela Duval. Meur a zoare da furchal zo : enklask war an holl destenn, evit pep diell, pe enklask war al lec’hienn.

• Al lec’hienn : bibnum.univ-rennes2.fr

L’association "Les Bistrots de l'histoire" vise à valoriser les patrimoines culturels immatériels collectifs liés à ces territoires de collectes et vise à restituer les paroles des habitants et historiens aux publics concernés. L’idée est aussi de permettre au grand public de mieux comprendre les grandes entités géographiques dans leurs évolutions et leurs spécificités historiques culturelles, géographiques, ethnologiques et sociologiques.

Les principaux objectifs sont de permettre :

• l’appropriation par la population de l’histoire de Bretagne
• l’affirmation de l’identité de la région
• de renforcer son attractivité
• de mettre en valeur «les savoir-faire» économiques, culturels, touristiques
• de revivifier le lien social (habitants nouveaux et arrivants)
• de renforcer des liens inter-générations

• Site des Bistrtots de l'histoire

Une Bretagne...
...des cultures à partager

Ur gevredigezh a zo he fal brudañ ha skignañ danvez sevenadurel Breizh hag he liested sevenadurel, war pemp departamant Breizh istorel ez eo BCD/Sevenadurioù.

Lec’hienn BCD/Sevenadurioù

Bodenn en ur savenn hepken danvez kleweled arouezius eus al liested sevenadurel, lakaat ar skeudennoù da vezañ aes a-walc’h da bakañ, met ivez titouriñ anezho, adkavout ar mod m’int bet sevenaet reiñ an daveoù a ranket kaout evit gellet skignañ anezho e-barzh filmoù; testeniañ evel-se eus dibarded ar sevenadurioù, met ivez eus an diaesterioù a gaver war e hent pa glasker lakaat da vezañ anavezet gwirioù ar minorelezhioù ha gwirioù Mab-den; kizidikaat hor c’hoant da anavezout ar bed, kinnig sav-poentoù disheñvel, teurel selloù a‑gostez war an traoù... setu aez palioù BhL (Breizh ha Liested), ur raktres a yelo war-raok c’hoazh en amzer da zont.

• Lec’hienn Bed

Un diaz roadennoù ez eo Cartolis, ha lakaat a ra war-wel dastumadennoù ar Gartenn veajourez eus Baod (Mor-bihan). Arbennikaet eo ar mirdi-kêr-se er c’hartennoù-post eus ar bloavezhioù 1900betek re an deiz a-hiriv. Kavout a reer war e borched liammoù ha notennoù diwar-benn tro 80 000 kartenn-bost, diwar-benn Breizh istorel da vare ar «Belle Epoque» peurgetket.

• Lec’hienn ar Gartenn veajourez – Mirdi ar gartenn-bost

An dafar skiantel a gaver war lec’hienn "Wiki Sent Breizh" a zo deuet diwar al labourioù bet kaset da benn gant Bernard Merdrignac, kelenner war istor ar grennamzer e skol-veur Roazhon 2 gant e studierien mestroniezh. Gant ar skipailh-se eo bet studiet pizh al levr-lennadurezh gouestlet d’ar sent bet dalc’het ganto (pennadoù-skrid skiantourien an XIXvet hag an XXvet kantved diwar-benn istor, lennegezh, pennadoù deskadurezh, geriadurioù istor relijiel, dalc’hadoù skeudennoù renerezh-rannvro an aferioù sevenadurel, ha kement ‘zo). Mont a ra lod eus an izili war an dachenn evit kas o enklaskoù da benn, tapout skeudennoù eus al lec’hioù, eus an arrebeuri-liderezh, ha kement ‘zo. Notennoù zo bet savet diwar un 220 sant bennak betek-henn.

Ar CERHIO eo a ra war-dro al lec’hienn, Kreizenn an Enklaskoù Istorel er C’hornôg, arnodva enklaskoù istor Skol-veur Roazhon 2

• Mont da welet wiki ar Sent

Un arnodva enklask etre-danvezel eo ar C’hEBK (CRBC, EA 4451 / UMS 3554), 46 ezel enni, (istorourien eus an Henamzer betek an amzer a-vremañ, yezhoniourien, keltiegourien ha saoznegourien, etnologourien, sokiologourien, lennegourien an darn vras anezho), tud a bak krog e tachennoù sevenadurel Breizh hag ar broioù keltiek. War o anv o-unan e kasont ivez enklaskoù hiniennel pe a-stroll, war dachenn Europa, dreist-holl eus tu ar meurvor Atlantel pe pelloc’h. Er bloaz 1969 eo bet savet ar C’hEBK gant Yves Le Gallo, e Brest lec’h m’emañ ar greizenn ditouriñ.

Evit an NALBB : gant an Dastumad Atlas Yezhoniezh Nevez Breizh-Izel (NALBB) eo bodet enrolladennoù son bet graet e-doug an enklaskoù rannyezhel bet graet e 187 lec’h enklask e Breizh-Izel etre 1969 ha 1997, dindan renerezh Yann an Du. Gant an enrolladennoù-se ez eus bet gellet sever 600 kartenn (en tu all da 110 000 stumm) bet embannet e 2001 el levr en div lodenn "Atlas Yezhoniezh Breizh-Izel".

Evit an ALCAM :Atlas Yezhoniezh Aodoù ar Meurvor Atlantel (ALCAM) zo ur raktres atlas yezhoniezh savet gant Patrice Brasseur er bloavezhioù 1980, ennañ 82 lec’h enklask adalek Bray-Dunes e Flandrez betek Ciboure e bro-Euskadi. Ur c’houlennaoueg 400 goulenn enni, diwar-benn ardremez an aodoù, traoù ar mor, ar peskerezh, loened ha plant ar mor. Un ugent bennak a enklaskoù e Breizh-Izel adalek 1983, kaset en-dro gant Jean Ropars, Claude Guillou, Armelle Audic et Jean-Michel Menesguen, kenurzhiet o labour gant Yann an Du, kelenner war ar c’heltiek e skol-veur Brest. Enrollet e oa bet ar pennad-kaoz gant an etnologour Jean-Michel Guilcher, (bet ganet d’ar 24 aviz Gwengolo 1914 e Brest) gant Jean-Luc Germain, kazetenner Bretagne Magazine Histoire. Er pennad-kaoz-se e tenn Jean-Michel Guilcher, diazezer an etno-korollouriezh e bro-C’hall ur bilañs eus e labourioù diwar-benn an dañs.

Evit pezh a sell ouzh Barzhaz Bro Leon eo lizhiri a weler, lizhiri bet kaset etre 1906 ha 1907 evit respont ouzh ar c’henstrivadeg sonioù e brezhoneg er gelaouenn Courrier du Finistère gant Jean-Marie Perrot, person e Sant Nouga, pa oa ar soñj gantañ sevel un dastumadenn sonioù a vro-Leon.

• Lec’hienn levraoueg Yves-Le-Gallo (CRBC)

Miret ha skignañ glad ar c’hleweled a vez graet gant Gwarez Filmoù Breizh, ur gevredigezh hervez Lezenn 1901 bet savet e 1986, a gas ur gefridi servij publik da benn vat. Rannañ sevenadur ar vro eo pal pennañ Gwarez Filmoù Breizh, ha n’eo ket ur pal kenwerzh. Un dastumadeg filmoù « Eñvor eus al labour », savet gant Gwarez Filmoù Breizh, a zo war ar Porched.

• Filmoù an dastumadeg-se zo tu da welet dre ar Porched

Diaz roadoù Servij Renabliñ ar glad sevenadurel (Kuzul Rannvro) eo Gertrude, porched glad Breizh. Holl verrdielloù Gertrude a zo war ar Porched, diwar-benn an tier hag an arrebeuri a-bouez e glad Breizh.

• Mont da welet lec’hienn Gertrude

Ur gevredigezh hervez Lezenn 1901 eo Dastum, a zo gouestlet da zastum, just a-walc’h, da warediñ ha da dreuzkas glad sevenadurel dizanvez Breizh, war dachennoù ar c’hanaouennoù, ar sonerezh, an dañs, ar c’hontadennoù hag ar ouiziegezh hengounel, peurgetket. 8 000 eurvezh enrolladennoù son, 40 000 skeudenn, 3 000 skritell (festoù-noz, abadennoù sonerezh…) a c’haller klevet pe welet enlinenn. Digor d’an holl dud e Roazhon eo ti pennañ Dastum, kalon ur rouedad staliet war Vreizh en he fezh. Talvoudekaet e vez an dielloù dre an embann (levrioù ha pladennoù sonerezh diazez), dre an enklask, ar buhezekaat hag ar stummañ. Ar gelaouenn Musique bretonne a vez embannet bep tri miz gant Dastum.

• Mont da welet lec’hienn Dastum

Un eil buhez zo bet roet da la Dépêche de Brest d’ar 1añ a viz Genver 2013, ha lakaet war-wel d’an holl istor Brest a-raok ar brezel. War intrudu renerien an Télégramme, Ti-dielloù Brest ha Levraoueg Brest e oa bet kroget gant ur raktres niverelaat bras.
Tost da 120 000 pajenn a oa bet niverelaet e-korf 5 miz ha lakaet enlinenn da heul war al lec’hienn www.ladepechedebrest.fr, ul labour arc’hantaouet gant ministrerezh ar Sevenadur, Rannvro Breizh, Kuzul-meur Penn-ar-Bed, Kêr Vrest, Brest Meurgêr ar Mor (Brest Métropole Océane), hag an Télégramme.
Ar wech kentañ eo abaoe 1886 e c’haller gwelet, n’eus forzh pevare, holl destennoù ar gazetenn – en ur glask ur ger, un anv, anv ul lec’h –, an dalc’hadoù kozh, ha zoumañ a c’haller ober evit lenn skeudennoù ar pajennoù aezetoc’h.

• Mont da welet lec’hienn la Dépêche de Brest

E dastumadegoù eskopti Kemper ha Leon e kaver elfennoù o tont eus dielloù an eskopti (daou gilometrad dielloù eus an XIXvet hag an XXvet kantved) ha levraoueg an eskopti, dreist-holl levrioù danvez Breizh (12000 oberenn). Diwar-benn istor an eskopti emañ darn vras an teulioù bet niverelaet : kelaouennoù an eskopti, skridoù war gumunioù, kantikoù, plakennoù gwer, ha kement ‘zo.

• Dastumadennoù niverelaet eskopti Kemper ha Leon

Levraoueg niverel Levraoueg broadel bro-Frañs hag e gevelerien eo Gallica. En‑linenn emañ abaoe 1997, ha reiñ a ra da welet milionoù a deulioù niverelaet.

• Gwelet lec’hienn Gallica

Etre ar 15 a viz Gouere hag ar 27 a viz Eost 1939 eo bet aozet ha kaset da benn ur c’hefridi bet aozet gant Mirdi Broadel an Arzoù ha henvoazioù Pobl e Pariz (MNATP), a oa bet kaset da benn gant ar soniourez Claudie Marcel-Dubois (1913-1989) hag ar yezhoniour hag abad Frañsez Falc'hun (1909-1991), sikouret gant Jeannine Auboyer (1912-1990). 7 eurvezh a sonerezh o doa enrollet, 437 luc’hskeudenn e gwenn ha du tapet ganto, filmet 25 munutenn a filmoù mut ha savet meur a deul dre skrid (lizhiri, goulennaouegoù enklask, karnedoù skrivet war an dachenn, notennoù sonerezh ha treuz-skrivadennoù yezhoniezh, skridoù danevelloù, prezegennoù...). Chomet e oa an holl zielloù-se etre daouarn C. Marcel-Dubois, er MNATP e Pariz, ha re F. Falc’hun, e Kreizenn an Enklaskoù Breizhek ha Keltiek e Brest, evit ma vefent studiet gant an daou enklasker a-raok ma vefent embannet. Morse n’eo bet echu o labour en o bev, embannet eo bet e 2009 a-drugarez d’ul levr gant un DVD lec’h ma kaver darn vras an dastumadenn. War internet e c’heller adkavout ivez an enklask-se a-drugarez d’an IDEMEC, Ensavadur Etnologiezh Keñverata Europa hag ar Mor Kreizdouarel, e skol-veur Aix-Massilia.

• Lec’hienn an IDEMEC

Gant an INA (Institut National de l’Audiovisuel, ensavadur Bro-Frañs ar c’hleweled) zo bet savet ul lec’hienn L’Ouest en mémoire, jalons pour l’histoire du temps présent (eñvorennoù deus ar C’hornôg, pazennoù istor an amzer a-vremañ).
En tammoù filmoù kinniget war al lec’hienn e klever kontañ deus darvoudoù e broioù ar C’hornôg a zo bet pennkaoz ar cheñchamantoù politikel, ekonomikel ha sokial, hag ivez deus darvoudoù chomet mat e soñj d’an dud, darvoudoù laouen (festoù er c’hêriadennoù) koulz ha diaes (tangwall e Parlamant Breizh pe en iliz-veur Naoned). Eñvorennoù tud broioù ar C’hornôg katolik int, tud ne c’haller ket lakaat da blegañ gwall aezet.

• Filmoù an dastumadeg-se zo tu da welet dre ar Porched

E daou di ar gevredigezh Kreizenn Dafar Sevenadurel Keltiek (KSDK), e Sant-Ervlan hag e Gwened, zo kinniget daou zalc’had dielloù a denn da Vreizh, d’ar brezhoneg ha d’ar Broioù keltiek, d’ar glad sevenadurel en e stummoù liesseurt : lennegezh, embann, tudoniezh, istor, buhez an ekonomiezh ha buhez ar gevredigezh… Prenet e vez, gant tud KSDK, kement levr e brezhoneg a vez embannet hirie. Levrioù e galleg deus Breizh ha levrioù lennegel ar yezhoù keltiek all ac’h a d’ober al lodenn vrasañ deus an dalc’had.
Gant Porched sevenadurioù Breizh e c’hallo KSDK talvoudekaat he dalc’had skritelloù ha teulioù kelaouiñ all, hag he dalc’had levrioù en domani foran ivez, ral anezhe alies pe re vresk evit bezañ lakaet etre daouarn an dud, hag a vez niverelaet er mare-mañ. War wel d’an holl e c’hallo an dielloù-se (levrioù katekiz, yezhadurioù, geriadurioù, hentennoù yezh, c’hoariva, studiadennoù, pennadoù-esae…) bezañ lakaet.
Ur 17 000 diell bennak a c’hall bezañ gwelet gant an holl e tier KSDK, hag en tu all da 400 kelaouenn gouestlet da Vreizh pe d’ar broioù keltiek.

Mont da welet lec’hienn KDSK ; Fonds documentaire en ligne, accès aux recherches documentaires

Les médiathèques de Quimper Bretagne Occidentale proposent de consulter en ligne des documents variés (imprimés, manuscrits, cartes et plans, estampes, cartes postales, photographies…) conservés dans leurs collections et rassemblés autour des thématiques suivantes :

• Quimper et la Cornouaille
• Les éditions quimpéroises anciennes
• Les chansons sur feuilles volantes
• Les manuscrits et la correspondance
• Les herbiers et alguiers du XIXe siècle
• Les plans d’architectes XVIIIe-XIXe siècles
• Les belles éditions illustrées et les livres d’artiste
• Les reliures d’exception

• Consulter les documents des médiathèques de Quimper Bretagne Occidentale

Le Dictionnaire biographique du mouvement ouvrier et social – dit le Maitron d’après son fondateur, l’historien Jean Maitron – regroupe presque de 200 000 notices de militants socialistes, communistes, anarchistes ou encore chrétiens parmi lesquelles plus de 7 000 se rapportent la Bretagne. Publiée dans sa version papier par les Editions de l’Atelier, cette base de données est en accès libre et gratuit sur un site depuis le 5 décembre 2019. Elle a rejoint le portail Bretania moins d’un an plus tard, le 2 décembre 2019.

• Consulter le Maitron

Abaoe miz Genver 2004 eo bet savet Servij an obererezhioù Greantel ha Kenwerzhel diwar Ti-embann Skol-veur Roazhon, ha re skolioù-meur all ar C’hornôg hag an Atlantel. War lec’hienn Bretania e vo posupl adkavout fennadoù bet embannet gant TSR, digoust al lenn evit lod outo. Tennet int eus 3 gelaouenn :

• Dielloù Brest ha broioù ar C’hornôg
• Kelaouenn arkeologiezh ar C’hornôg
• ar gelaouenn Norois

• Evit sellet ouzh PUR

Abaoe 2011 e kaver ar porched Radiobreizh.bzh dielloù miret ha skignet, abadennoù bet savet gant radioioù kevredigezhel e Brezhoneg bodet er rouedad « Brudañ ha skignañ - Radio Breizh » : Arvorig FM (a zo he sez e Landerne, 29), Radio Bro Gwened (Pondi 56), Radio Kerne (Ploneiz, 29), Radio Kreiz Breizh (Sant-Nigoudenn, 22).
Kavout a reer ivez war lec’hienn Radio Breizh podkastoù abadennoù brezhonek RCF-Finistère (Brest, 29) ha re Plum’ FM (Sérent, 56) e Gallaoueg.
Digoust e c’heller selaou en-dro an dielloù-se, a-drugarez da sistem ar podkastoù, hag aes-tre eo ar pellgargañ anezho ivez.

• Evit selaou Radiobreizh.bzh

TES, kreizenn rannvro liesvedia ar produiñ pedagogel e Brezhoneg a skign digoust e levrioù en holl skolioù e Breizh. Kavout a reer ivez ul lodenn eus e embannadurioù er stalioù levrioù.

• Mont da welet lec’hienn TES